Voormalige beul Anwar Congo loopt naar een plek waar hij
vroeger veel mensen (‘communisten’) ombracht. Hij laat op een wit
binnenplaatsje de methode zien en gebruikt een vriend als voorbeeld. De man
gaat op zijn knieën. Er zit een metalen koord vast aan de muur. Die doet Congo
rond de nek van de man. Aan het uiteinde van het koord zit een stok, zodat je
beter grip hebt. Congo zet zich schrap en trekt het koord strak. Zo wurgde hij
ze. Dat gaf niet zo veel bloed. Om zijn zinnen te verzetten luisterde Congo
veel naar muziek en ging hij dansen. Hij doet het voor, begint te dansen. Te
dansen op de plek waar hij tientallen ‘communisten’ heeft afgemaakt.
Deze documentaire gaat over de leiders van doodseskaders in
Indonesië rond 1965, die miljoenen mensen hebben vermoord, nadat het leger de
macht had overgenomen. Deze beulen lopen nog altijd vrij rond, zijn nooit
veroordeeld, zijn nog altijd onderdeel van onfrisse praktijken en enkele van
hen wordt nu gevraagd door documentairemaker Joshua Oppenheimer om te vertellen
over hun toenmalige daden die ze op filmische wijze uit te beelden, waarbij ze glamoureus
Hollywood als grote voorbeeld nemen.
Wat je te zien krijgt is te bizar voor woorden en gaat mijn
begrip in ieder geval totaal te boven. Het is zowel verbazing- als
weerzinwekkend hoe deze criminelen zo openhartig, zonder scrupules, zelfs vol
geestdrift over hun wandaden vertellen en deze vol overgave uitbeelden alsof
het een interessant experiment was dat ze nog eens met plezier herhalen.
De documentaire is een opeenstapeling van totaal
onwerkelijke situaties en gesprekken. Zoals de prachtige beginbeelden (zie
poster) die een onderdeel vormen van het uitbeelden van hun visie. Het punt
waarop men net bezig is uit te beelden hoe ze iemand zo effectief mogelijk
wurgden en dan even stoppen omdat ze horen dat het gebed begint. De wijze
waarop Congo zichzelf in zijn filmversie tot verlosser en held maakt door zelfs
zijn slachtoffers dit te laten zeggen.
Het is enorm knap hoe Oppenheimer het zo objectief mogelijk
vast legt, maar niet bang is om hier en daar een pittige vraag te stellen. Niet
iedereen die aan de film heeft meegewerkt is daar overigens zo open in, want
het aantal vermeldingen van ‘anonymous’ op de aftiteling is legio. Maar vrees
komt niet op bij de hoofdrolspelers van deze film. Ze zullen beroemd worden
hierdoor, denken ze! “Jakarta is niets. Londen!”
In het midden van deze ongelooflijke documentaire doet één
van de beulen aan iets van introspectie en legt uit waarom hij geen slecht
geweten heeft. “Iemand vermoorden is het ergste wat je maar kunt doen. Het komt
er dus op aan om een manier te vinden om je niet schuldig te voelen. Je moet
gewoon een goed excuus zoeken. Als ze mij bijvoorbeeld vragen of ik iemand wil
vermoorden en ik krijg daarvoor een behoorlijke vergoeding dan zal ik dat
natuurlijk doen. Als je het vanuit dat perspectief bekijkt, is het niet fout.
Dat perspectief moeten we onszelf voorhouden. Dat het niet fout is”.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten