Morituris

Heel af en toe krijg je weer dat gevoel van de jaren ’80, waarin je hoorde over een ‘video nasty’ die je gezien moest hebben. Dan speurde je de videotheken af en met een beetje geluk (wat in Engeland was verboden was in Nederland meestal wel te krijgen) kwam je met Maniac, The Last House On The Left of Cannibal Holocaust thuis. Dat gevoel kreeg ik bij de eerste berichten over de Italiaanse film Morituris. De film stamt uit 2011 en is slechts te zien geweest op een festival hier en daar en het heeft even geduurd voordat ik het uiteindelijk met een Franse dvd versie moest doen. Mijn Frans is goed genoeg om in ieder geval de grote lijnen van het verhaal te snappen, voor zover er iets van een verhaal is, dat dan weer gedeeltelijk is gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen uit 1975, genaamd Massacre del Circeo, waarbij vier rijke jongens twee meisjes meelokten, misbruikten en eentje er van vermoordden (de andere hield zich dood en heeft het daardoor overleeft).

De film begint met super 8 opnames van een familie uitje in het bos. Een picknick. Vader, moeder, kinderen en een pedofiele broer van pa, die de dochter even meeneemt dieper het bos in om dingen te doen die je niet met kinderen moet doen. Nog voordat dit gebeurt wordt de broer vanuit het niets door een forse ondode gladiator (!) met een zwaard doorklieft. Een seconde denkt je nog dat de man uit de oudheid het opneemt voor de onschuldigen, maar niets is minder waar, want de super 8 film laat even later zien dat de hele familie over de kling is gejaagd. Wat ik me echter meteen afvraag: wie filmt er in godsnaam?

Een sprong in de tijd en het verhaal gaat verder met drie Italiaanse jongens die twee Oost Europese meisjes hebben opgepikt met de belofte ze mee te nemen naar een geheim, illegaal feest, waar jongens en meisjes van die leeftijd kennelijk dol op zijn. Na een zeer lange en oninteressante autorit komen ze in het donker aan op de plek, waarvan de kijker weet dat er ondode gladiatoren rondspoken. Van een feest is nog geen sprake, maar de vijf maken een kampvuurtje, drinken en snuiven wat en al gauw zoekt een koppel een rustig plekje op en begint wat te zoenen als de jongen opeens als een blad aan de boom omslaat en het meisje op zeer brute wijze verrot slaat en verkracht. Haar schreeuw is een teken voor de andere jongens om zich op dezelfde manier te vergrijpen aan het andere meisje. Alles wordt vanuit het duister gadegeslagen door de gladiatoren, met ademhalingsproblemen en een (letterlijk) rood waas voor de ogen. Tien minuten lang duren de sadistische mishandelingen en verkrachtingen, die zelfs voor eeltige zielen aardig ver gaat. Pas daarna slaan de gladiatoren toe, die zich vervolgens op zowel de jongens als de meisjes uitleven.

In de lange lijn van rape/revenge films waar ik een stuk over heb geschreven naar aanleiding van de remake van I Spit On Your Grave uit 2010, is dit er eentje die het laatste deel (revenge) maar geheel achterwege laat en vervangt door een slasher en het eerste deel (rape) met zoveel sadistisch geweld gepaard laat gaan, dat de opgeplakte moraal aan het einde “In memory of mankind” slechts een loze kreet wordt die niet kan verhullen dat het hier toch vooral om het choqueren gaat. Exploitatie ten top dus, waarbij de vraag rijst hoe ver je hierin kunt gaan. Het doet denken aan de film Chaos, die zich hieraan ook zo schuldig maakte en qua verhaal zelfs overeenkomsten heeft.  Bekende criticus Roger Ebert sprak er zijn walging over uit met de voornaamste reden dat er geen hoop te vinden is. Het is een interessante kwestie. Zou deze film in zijn ogen wel ‘correct’ zijn, als de gladiatoren alleen de mannen ombrengen, of dat de vrouwen op iedereen wraak nemen? Verlossing is er niet altijd en soms is er alleen maar duisternis. Voor mij mag het best nihilistisch zijn, als het maar een goede film is. Is Morituris een goede film? Nee. Dat ligt aan een hele hoop dingen, zoals de eendimensionale types; de slaapverwekkende praatscènes in de auto; het slechte acteerwerk van voornamelijk de mannen; de afwezigheid van een achtergrondverhaal, waardoor alles schijnbaar zonder reden gebeurd, waardoor de impact minder wordt en soms zelfs enorm plat is (in het geval van een vierde man die we in korte scènes thuis ook al in de weer zien op perverse wijze); de slechte belichting zodat we vooral naar veel schimmig gedoe in het donker kijken; het vraagteken inzake de maker van de super 8 film; de onlogica van de voetbal die twee keer verschijnt; de opzichtigheid van de makers die de gladiatoren laten wachten met ingrijpen tot de jongens klaar zijn met de meisjes; de algemene doelloosheid van dit alles. Voor de gorehound herleven oude tijden op niet echt positieve manier, waarin een afgehakt hoofd op dat van een pop lijkt en het resterende lijf sproeiend bloed uit de open nek laat zien. Verre van vernieuwend, nauwelijks huiveringwekkend. Slechts een paar vondsten zijn wat dat betreft (en dus los van de gewelddadige verkrachting) gruwelijk te noemen, zoals de vastgeklonken hand die losscheurt…

Ondertussen verdeelt de film het horror minnend publiek in twee kampen. Degenen die vóór zijn, hebben geen behoefte aan een boodschap, diepere betekenis, goede moraal of sociale relevantie. Die genieten van het opzoeken van de grenzen van exploitatie, de vunzige rauwheid en schokkende, gewelddadige en bloederige taferelen. Het andere kamp staat daar dus tegenover en sabelt de film neer als een exercitie in smakeloosheid.

Het zal de makers een zorg zijn. Natuurlijk hebben ze wel degelijk hun woordje klaar over de diepere betekenis die aan hun keuzes ten grondslag liggen, maar het voornaamste zal zijn dat de film aandacht krijgt, en die heb ik er nu ook aan gegeven.