1e viool, 2e viool, viola en cello. Het vermaarde Fugue
String Quartet uit New York bestaat al 25 jaar en heeft ruim 3000 concerten
gegeven. Het nieuws dat cellist Peter Mitchell (Christopher Walken) een vroeg
stadium van Parkinson’s heeft en er mee op wil houden slaat in als een bom en
brengt het delicate evenwicht van het kwartet aan het wankelen.
De film is in heerlijk Adagio, om in muziektermen te
blijven. Uiterst rustig en behoedzaam komen de ontwikkelingen op gang,
aangezwengeld door het besluit. Peter wil nog één afscheidsconcert spelen maar
heeft ook al een vervanging op het oog. Viola speelster Juliette Gelbart
(Catherine Keener) is een gevoelsmens die zich afvraagt of Peter misschien toch
niet door wil gaan en denkt zelf te stoppen omdat ze hem zal missen en het
Quartet nooit meer hetzelfde zal zijn. 1e Violist Daniel Lerner
(Mark Ivanir) komt berekender over, leeft (alleen) voor de muziek en
onderschrijft wat Peter zelf verwoord: “no compromises, quality above all”, een
motto dat ze sinds hun jonge jaren nastreven. 2e Violist Robert
Gelbart (Philip Seymour Hoffman) voelt dat het tijd is om de posities in de
groep te herzien, omdat hij niet langer alleen maar 2e viool wil
spelen.
Het is iets zeer herkenbaars. Een punt in je leven waarop
alles wat je als vanzelfsprekend aannam, ontwricht wordt, waardoor de dingen in
een ander daglicht komen, waardoor je weer vragen gaat stellen, waardoor je
terug kijkt op het verleden en vooruit moet kijken naar de toekomst. Het is het
punt waarop zaken op scherp worden gezet, iedereen uit zijn comfort zone komt,
harde waarheden naar voren komen, ego’s worden gekrenkt, relaties onder druk
komen, beslissingen moeten worden genomen. De perfecte eenheid gaat dissonanten
vertonen. Maar was die eenheid wel zo perfect?
Het is een mooie vondst om dit gegeven aan het Quartet op te
hangen. De instrumenten weerspiegelen de persoonlijkheden van de karakters. Karakters
die allemaal hun hart en ziel hebben verpand aan de muziek. Er (bijna) alles
voor doen, omdat ze zo veel op hebben moeten geven om überhaupt zo goed te
worden, zo ver te komen. Dat geef je niet zomaar op.
Laat het maar aan acteergrootheden als Hoffman, Keener en
zeker Walken over om er iets moois van te maken, want wat is Walken goed en wat
is het fijn om hem weer eens in een serieuze rol te zien. Er is weinig op de
film aan te merken, of het moet zijn dat het wat simpel is dat als Robert
Daniel kwalijk neemt dat hij bij het spelen altijd zo rigide vasthoudt aan de
aantekeningen op de partituur en aanbeveelt zijn passie los te laten, Daniel
zich in de volgende scène op Robert’s mooie dochter stort. Het is de film
vergeven, want het genieten van het spel van de acteurs staat buiten kijf.
Zelf heb ik niet veel met klassieke muziek. Hier en daar
vind ik wat stukken mooi, maar ik heb er niets van in mijn verzameling en zet
het zelf dus ook nooit op. Toch heb ik een prachtige ervaring die ik nooit zal
vergeten. Een aantal jaren geleden bezocht ik een vriend in New York. Hij deelt
het appartement met een violiste. En niet zomaar eentje. Al vroeg won ze
prijzen, ze was student en assistent leraar aan de befaamde Juilliard School,
was concertmeester van het Juilliard Symphony, speelt over de gehele wereld solo
of in een kamerorkest en ze woont dus in een met twee personen gedeelde flat
drie hoog achter. Het laat meteen zien - wat ik verderop ook aan geef - dat het
instrument en de muziek je ziel en zaligheid moeten zijn. Ik maakte dus kennis
met deze dame en wist haar zover te krijgen wat voor mij en mijn vriend te
spelen. Ze speelde iets van Bach (omdat ik aangaf dat ik daar het meeste bij
voelde) en een modern stuk (Anthèmes van Pièrre Boulez). Ze stond daar voor me, op nog geen meter afstand, in haar
slobberige huiskleding met twee verschillende sokken en ik was diep onder de
indruk. Zo dichtbij zie je elke beweging, hoor je elke ademhaling, voel je echt
de muziek door je heen gaan. Opvallend was dat hoewel ik er niets vanaf weet,
ik vond dat ze het moderne stuk met meer passie speelde en ik kon zelfs
aanwijzen welk stuk ik het mooiste over vond komen, wat ze bevestigde als
zijnde haar favoriete deel. Het was een unieke ervaring en ik voel me vereerd
dat ik dit op deze manier mee heb mogen maken, maar ik zet nog altijd geen
klassiek op.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten