Whiplash

Adrenaline starts to flow

You're thrashing all around

Acting like a maniac

Whiplash

(Metallica)

Het beeld is zwart. De stokken komen neer op het vel van de snaredrum. Het ritme begint langzaam maar wordt steeds sneller en eindigt in een razende roffel. Andrew (Miles Teller) is eerstejaars op één van de beste conservatoriums van het land (het verzonnen Shaffer Conservatory Of Music) alwaar dirigent/leraar Fletcher (J.K. Simmons) vaak door de gangen struint en zijn oor te luister legt om talent op te sporen voor zijn orkest, dat meedoet aan wedstrijden. Hij verzoekt Andrew mee te komen spelen. Vanaf dan zijn we getuige van de manier van lesgeven van de gerespecteerde Fletcher die veel weg heeft van de wijze waarop de drill-sergeant uit Full Metal Jacket zijn soldaten opleidt. Met een absoluut gehoor (“Not my fucking tempo”!) en keiharde aanpak boezemt hij angst in bij alle leden van het (geheel mannelijke) Jazz orkest, waarbij het nog erger is dat je niet weet wat je fout deed, dan of je het fout deed.  “That is not your boyfriends dick, do not come early”. Als nieuweling moet Andrew het vooral ontgelden. De harde, mensonterende aanpak heeft echter een doel. Het beste uit iemand halen, zodat je van goed via beter naar één van de beste uit kunt groeien. “Charlie Parker didn't become Bird until Joe Jones threw a cymbal at his head”. Andrew wil één van de beste worden, oefent tot de (drum)vellen van zijn handen vallen, het bloed langs zijn stokken vloeit en laat zich psychisch door de mangel halen. De druk tot presteren die ontstaat is onmenselijk.

Wat een fantastische film is dit. Het had ook kunnen gaan over ballet of één of andere topsport, want het uitgangspunt is hetzelfde, als je tot de top wil horen, moet alles wijken voor je doel en is de weg er naar toe er eentje van afzien, eindeloos oefenen en vooral doorzetten. J.K. Simmons speelt een Oscar-waardige rol als de man die er van overtuigd is dat zijn manier de enige juiste is om ook daadwerkelijk die nieuwe Buddy Rich te vinden, of beter gezegd, om die uit de persoon te halen die hij onderricht. Heel veel mensen (zoals Andrew’s vader) zullen niet begrijpen wat je er voor over moet hebben om dit te bereiken en waarom dit op zijn excentrieke wijze moet gebeuren. De vraag is of er een grens is die je niet moet overschrijden om iemand tot het uiterste van zijn kunnen te krijgen. Een geheel andere vraag die bij me opkomt is hoe je überhaupt nog plezier kunt hebben in het maken van muziek op deze manier?

Er ontstaat een soort strijd tussen leerling en leraar, die beide niet van opgeven willen weten. De film neemt daarbij een interessante wending die zorgt voor een verrassing, maar het blijkt een interlude te zijn voor een meer dan fantastische finale, met een weergaloos kippenvel moment tot slot.

Het nummer dat tot in den treure geoefend moet worden heet Whiplash. Natuurlijk niet dat gelijknamige nummer van Metallica, want zoals een (fictieve?) quote in de film laat zien “if you ain’t got talent, you’ll end up in a rock band”. Daar kan dan heerlijk over worden gediscussieerd, maar één ding maakt me wel duidelijk en dat is wat een Aanmodderfakker ik zelf eigenlijk ben ;-).