Enemy

Samen met drie vrienden was ik ooit op fietsvakantie in Engeland. We zochten tijdens de lange tocht mijn vriendin op die in Cornwall op vakantie was. Toen we met de groep in een dorp zaten ging ik met een vriend even iets kopen. Toen ik terug kwam hoorde ik dat de rest, waaronder mijn vriendin, een jongen had zien lopen die als twee druppels water op mij leek. Ik herinner mij het verhaal dat iemand vertelde dat van iedereen op de wereld ergens een evenbeeld rondloopt. Wat had ik gedaan als ik die persoon had gezien?

“Chaos is order, yet undeciphered”.

Wat doet Adam, als hij door pure toeval zichzelf ziet als acteur in een film? Adam is leraar aan een universiteit. Hij vertelt over het feit dat de geschiedenis zich blijft herhalen volgens vaste patronen. Een blik op zijn eigen dagelijkse leven laat daar ook geen misverstand over bestaan. Het is een constante herhaling van zetten, waarvan de schuchtere man niet bepaald vrolijk wordt. College geven, thuis komen, vriendin wat zielloos neuken, slapen. Zijn dubbelganger in die film brengt hem buiten zijn patroon. Hij gaat op zoek naar wie de man is. Het leidt tot een ontmoeting met onherroepelijke gevolgen voor Adam, zijn vriendin, de dubbelganger en diens vrouw.

Dit verhaaltje dat ik nu neerpen geeft niet weer hoe ongelooflijk mysterieus, ongemakkelijk, beangstigend, subtiel en raadselachtig de film is. De film is een spinnenweb, bestaande uit draden,  die allen verbonden zijn en waarbij het effect op de een, gevolgen heeft voor de ander. Het speelt zich af in een grauwe wereld, waar alle kleur uit is gezogen. De ontwikkeling van het verhaal gaat traag, maar is enorm boeiend. Je hunkert naar informatie, maar die wordt schaars gegeven. Vragen en antwoorden vliegen razendsnel door je hoofd, om grip te krijgen. En hoewel je verstand er soms niet bij kan voel je toch precies wat er wordt bedoeld. Het gevoel dat het helemaal niet in orde is en toch ook weer wel. Dat het moet gaan zoals het behoort te zijn, ook al ben je de vlieg in het web.

Zet je schrap voor een mindfuck met een bizar eng eindbeeld.

Regisseur Denis Villeneuve speelde zich voor het eerst in mijn kijker met het prachtige Incendies. Hij heeft daarna aan twee films gewerkt die allebei Jake Gyllenhaal in de hoofdrol hebben. Prisoners en nu dus Enemy met een dubbelrol voor Gyllenhaal. Villeneuve laat zien dat hij heel veel in zijn mars heeft. Zijn films lijken steeds persoonlijker en intiemer te worden, waarbij hij deze film “a documentary about my subconscious” noemt. Het is een film die geen antwoorden behoeft, omdat deze genoeg zegt. Maar toch blijft het door je hoofd spoken en wil je meer weten. Ga je op zoek, zoals Adam dat doet. Je hebt iets gezien en bent er door geïntrigeerd geraakt. Wat je vindt tijdens je zoektocht kan echter het enigma van de film enigszins aantasten, dus wees voorzichtig.  

Stemoordeel: zeer goed

Ps. In de film haalt Adam een citaat aan van Hegel, ‘great things happen twice’. Een bizar toeval doet zich voor als ik klaar ben met het schrijven van deze recensie en ik met mijn gezin ga ontbijten. Mijn dochter zit tegenover me. Ze heeft een wit shirt aan met een zwarte tekst er op. Ik lees wat er staat. ‘Great things happen twice’.