Tombville

Je eet als een robot, zeg ik mijn dochter wel eens om haar te pesten. Als ze naast me zit op de bank en we kijken tv en eten wat nootjes of iets, dan zijn haar kauwritmes in trefzekere cadans, met de precisie van een Zwitsers uurwerk. Op de één of andere manier leidt dit meer af dan geluiden met een minder vast stramien, misschien omdat je weet wanneer het volgende geluid kan komen. Vlak naast me, tijdens de eerste voorstelling die ik op Imagine ga zien, zit een vrouw, die een bakje eten tevoorschijn heeft gehaald en dit tijdens Tombville, dat juist zo belangrijk is vanwege geluid en het ritme daarvan, op zit te peuzelen, met eenzelfde robotstijl als die van mijn dochter. Het duurt een eeuwigheid voordat het bakje leeg is…

Regisseur, schrijver, editor en soundfreak Nikolas List komt zijn film Tombville kort even aankondigen met de mededeling: “fasten your seatbelts”. Het zou geen overbodige waarschuwing blijken.

Maar eerst een korte film genaamd Syndromeda, in zwart-wit, uit Zweden. Een absurdistisch sprookje over een ontvoering door Aliens. Althans, dat denkt de man die het is overkomen en op zoek is naar bewijzen er van. Een idiote praatgroep, een ongeluk, het ziekenhuis. Is het een droom? Het is mij in ieder geval te vaag.

David wordt wakker langs een weg. Hij weet niet wie hij is of wat hij hier zoekt en kan de vragen hierover niet beantwoorden als vijandig gezinde mensen die stellen en hem pijn doen om er achter te komen. Als je ontdekt waarom je hier bent, dan kom je vrij wordt hem gezegd. Een extreme, experimentele, zeer beklemmende koortsdroom volgt, waarin David probeert de trauma’s te verwerken die hij in zijn kindertijd heeft opgelopen. David’s psyche is totaal verknipt. Gevoelens van onmacht, schuld en wraak. Hoe ontsnap je aan je eigen gedachten?

Veel speelt zich af in totale duisternis, met alleen de personages – vaak in extreme close-up – uitgelicht. De kijker tast in dat duister, op zoek naar houvast, maar dat wordt hem ontnomen, want het gaat hier om beleven en die beleving is uiterst pijnlijk en onaangenaam. Tombville begint met een aanbeveling die in beeld komt, dat het volume lekker hard mag. Het is namelijk een karakter op zich. Alles is uitvergroot en klinkt soms als een industriële soundtrack van een gek, is het dat ook. Een hartslag, het tikken van een klok, een trein op de rails, het klikken van een pen. Ritmes die gonzen in je oren, je het gevoel geven dat je opgesloten zit. Samen met de vele andere ontregelende en minder thuis te brengen geluiden geeft het de subjectieve visie van de hoofdpersoon uiterst goed weer.

Het is de ongemakkelijkheid van deze psychologische zelfkastijding die je als kijker moet ondergaan en dat is geen lichte opgave.

Als de film is afgelopen voel je dat de zaal als eenheid een zucht van verlichting slaakt. Nikolas List komt nog even toelichting geven, voor het handjevol mensen dat er nog zit. Dat hij eigenlijk een Western wilde maken (vandaar de titel) over een spookstad, maar dat dit het resultaat is geworden. Hij is enorm beïnvloed door het Duitse expressionisme (Das Cabinet des Dr. Caligari) waarbij met het subjectieve uitgangspunt alles mogelijk is. Ook David Lynch en Gaspar Noé worden genoemd. Vijf jaar lang heeft Nikolas gezocht naar producenten die er hun geld in wilden steken, maar dat waren vaak malafide figuren. Dus heeft hij maar al zijn spaargeld (€ 10.000,00) genomen om het helemaal zelf te gaan doen. Een keuze die hem goed is bevallen, aangezien hij nu complete vrijheid had en geen compromissen hoefde te sluiten, wat een artistiek product heeft opgeleverd dat misschien niet iedereen zal bevallen, maar dat uniek en zeer eigen is. Wat betreft het geluid, ook dat heeft hij zelf gedaan. Laptop werk in postproductie met Pro Tools als helpende hand. Hij benadrukt het belang van geluid in (zijn) film. 50% moet van het beeld komen, 50% van geluid. Op de vraag van interviewer Phil van Tongeren of hij iets over de opnamelocatie kan vertellen komt hij met het mooie verhaal dat ze vlak voor het begin van de opnames een prachtige locatie hadden gevonden. Een verlaten militair kamp op een uur rijden van Brussel. Maar dat zou betekenen dat ze met de hele crew alleen aan benzinegeld al meer dan het budget zouden opmaken. Toen is dus op het laatste moment besloten om zoveel mogelijk in een kelder te draaien. Nikolas sluit af met zijn visie voor de toekomst: pushing boundaries!

Als ik snel naar de volgende film moet rennen (want die is al begonnen) stop ik toch even als ik Nikolas zie in de foyer. Ik bedank hem voor zijn film en vraag hem of hij Sombre kent. Hij heeft er van gehoord, maar niet gezien. Ik raad hem de film aan omdat de sfeer me aan die van zijn film doet denken.

Stemoordeel: goed